Klas 6: Boekverslag, De Komst van Joachim Stiller, Hubert Lampo

Type verslag: Algemeen

Algemene informatie:


Hubert Lampo, De Komst van Joachim Stiller
1960, J.M. Meulenhoff
ISBN 9789029067966
181 pagina´s


Genre: Roman


Samenvatting
Dit boek geeft een zakelijk verslag van hetgeen de ik-figuur, de zevendertigjarige vrijgezel Freek Groenevelt, overkomt. Reeds in het eerste hoofdstuk blijkt een alledaagse bezigheid - het openbreken van een straat - een geheimzinnige aangelegenheid te zijn. Groenevelt schrijft er een stukje over in de "Scheldebode" en komt daardoor in contact met Keldermans, de wethouder van Publieke Werken. Deze onthult dat er dingen gebeuren die hem angstig maken. Groenevelt begrijpt er niets van en gaat ontsteld weg. 
Hij ontvangt een brief, die ruim anderhalf jaar vóór zijn geboorte is gepost. De schrijver, Joachim Stiller, kondigt gebeurtenissen aan "welke naar uw oordeel niet aan de algemeen gangbare logica beantwoorden". Ook Keldermans krijgt brieven van Stiller, evenals Simone Marijnissen, een wiskundelerares, die verbonden is aan het letterkundige tijdschrift Atomium. 

Er ontstaat een verhouding tussen Simone en Groenevelt, waarbij de mysterieuze Joachim Stiller een aloverheersende rol speelt. De beide gelieven ontvangen op allerlei wijzen tekens van deze bovennatuurlijke figuur. In het antiquariaat van Geert Molijn koopt Groenevelt een zestiende-eeuws boek, getiteld "De Apocalyps, zijnde het Visioen van Johannes op Patmen. Uytgelegt ende verklaert door Joachim Stiller, Meester in de Theologie tot Augsburg". ‘s Morgens vroeg wordt Simone opgebeld door iemand die zich Joachim Stiller noemt. Ze doet Freek hierover verslag : "Wat hij me vertelde, (...) kwam hierop neer, dat het niet dapper van me was geweest, jou verleden nacht aan je lot over te laten, dat jij je verschrikkelijk eenzaam en verdrietig voelde, dat wij nooit een mens aan de eenzaamheid mogen prijs geven en dat ik me zelf geen zand in de ogen hoefde te strooien". Freek en Simone brengen een bezoek aan de paleograaf professor Schoenmakers, die verklaart dat de brief die Freek van Joachim Stiller heeft gekregen, inderdaad 38 jaar oud is. Als ze op een nacht samen zijn op de kamer van Freek, begint plotseling het carillon van de kathedraal te spelen. Het geluid is zeer sterk en een onwezenlijk blauw licht hangt over de daken. Voor niemand anders in de hele stad, behalve voor Keldermans, zijn deze verschijnselen waarneembaar. De kunsthandelaar Wiebrand Zijlstra ("de ondernemende") heeft het in zijn hoofd gezet de arme Siegfried te pousseren tot gevierd kunstenaar (om er zelf flink aan te verdienen). Hij heeft Siegfrieds talent ontdekt op de wanden van een openbaar urinoir. Siegfried is "doofstom, tevens volkomen idioot (...) en aan een beetje epilepsie schijnt hij ook te laboreren". Als Siegfried op een cocktailparty wordt "geshowd", ontsnapt hij. Hij klimt het dak op en stort te pletter op het betonnen laadperron voor het gebouw. Vlak voor hij sterft, stamelt deze doofstomme nog : "Stiller... Zeg aan Sti...". Het wordt Groenevelt langzamerhand onbehaaglijk te moede, vooral als hij ook nog een affiche ziet van "Circus Stiller". Samen met Simone bezoekt hij een voorstelling van het circus; hij krijgt een fractie van een seconde contact met de zwarte harlekijn. Hij raakt overspannen en gaat naar een psychiater. Hij ondergaat een chemici-analyse waarbij hij vertelt dat hij jaren geleden getuige is geweest van een raketaanval op Antwerpen. Een Amerikaanse soldaat werd getroffen en Groenevelt was getuige van zijn sterven. Nu herinnert hij zich dat de soldaat Joachim Stiller heette. Intussen is gebleken dat Simone zwanger is. Per brief kondigt Joachim Stiller zijn komst aan; hij zal bij het Zuiderstation verschijnen. Groenevelt, Simone, Molijn en Keldermans gaan erheen. Stiller - Groenevelt herkent in hem de Amerikaanse soldaat - komt uit het station en wordt door een legervoertuig doodgereden. De politie kan hem niet identificeren. Hij wordt opgebaard; drie dagen later is zijn lijk verdwenen. Met de komst van Joachim Stiller verandert veel in het leven van de hoofdfiguren. 



Verwachtingen

Mijn verwachtingen van dit boek waren redelijk hoog voordat ik begon het te lezen. Een door de leraar van harte aanbevolen boek móet toch zeker ook wel iets goeds in zicht hebben en daarbij deden de aangekondigde allegorieën mij vermoeden dat dit wel eens een heel interessant verhaal kon zijn.


Thema's

De belangrijkste thema´s die in dit boek voor de dag komen zijn liefde en verlossing.
De liefde komt, naar ik vernomen heb, vaker aan bod in de verhalen van Lampo, doch nooit met de bedoeling situaties die uitlopen in wilde vrijpartijen te kunnen beschrijven, maar altijd maakt hij gebruik van de liefde die redt en levenskracht biedt. In dit boek wordt dit thema voor het grootste gedeelde vertegenwoordigd door Simone. Zo zou bijvoorbeeld het kindje waarvan zij tegen het einde van het boek in verwachting is, kunnen terugwijzen op die prachtige liefde, met het toekomstig kind als teken van nieuw geluk.
Verlossing anderzijds is ook een belangrijk thema in het boek, vooral met betrekking tot de 'complicaties des levens' van de hoofdpersoon, zoals ik het maar even zou willen noemen om in de geweldige schrijfstijl van Lampo te blijven. Freek heeft te doen met diepe innerlijke angsten en wordt hiervan verlost door Joachim Stiller. Dit laatste hangt samen met het feit dat Stiller symbool staat voor Jezus Christus; daarover later meer.


Beoordeling

De schrijfstijl is geweldig. Ik houd zelf ontzettend van de ingewikkeldste zinsconstructies en rijkelijk archaïsch woordgebruik en wordt in die toegenegenheid op mijn wenken bediend. Zinnen van tien- en tientallen woorden, veel bijvoeglijke naamwoorden en bijzinnen alom. Ik ga hier ook verder geen woorden meer aan vuil maken, want die zullen in het niet vallen; daarom hier twee citaten, (die ook al in de samenvatting vermeld staan):

"(...) en aan een beetje epilepsie schijnt hij ook te laboreren." 

"[situaties,] welke naar uw oordeel niet aan de algemeen gangbare logica beantwoorden"

Heerlijk.

Na wat op internet rondgeneusd te hebben over dit boek, kwam ik betreft tijd en ruimte nog een interessante interpretatie tegen. De ruimte is in veel boeken belangrijk en ook in dit verhaal speelt Antwerpen een rol, maar het is interessanter om hier naar de omstandigheden van deze ruimte te kijken, oftewel het weer. Een nieuwe raadselachtige gebeurtenis rondom Stiller wordt altijd begeleid met zonnig weer, de regen komt samen met de rust. Dit verschijnsel wordt ondersteund door citaten uit de bijbel (respectievelijk Maleachi 4:2 en Deuteronomium 28:12, voor de liefhebber.) Ik vond dit een interessante constatering van de helaas anonieme persoon op Het Internet.
Qua tijd is een noemenswaardig feit om te melden dat de tijdsaanduidingen in het boek vrij specifiek zijn aan het begin van het boek en tegen het einde vager worden. Dit interpreteerde ik zelf als een mogelijke vergelijking met het duidelijke geboortejaar van Jezus, het jaar 1 (hoewel nieuw onderzoek duidt op het jaar 6 of 7 v. Chr, maar ach) en het onduidelijke sterfjaar, ergens tussen 27 en 36 n. Chr. Vergeef mij als deze interpretatie ietwat vreemd is, desalniettemin zeker niet oninteressant.


Eigen mening

Over het algemeen heb ik het een zeer interessant boek gevonden om te lezen. De allegorie waarover ik was verteld, is zeer zeker en erg duidelijk naar voren gekomen en gaf een heel interessante belichting aan het verhaal. Soms werd ik enigszins in het ongewisse gelaten en moest er even goed overdacht worden, maar het is zeer de moeite waard om te lezen en het taalgebruik... ach, kostelijk. Velen vinden het maar taai en ondoorgrondelijk en dat begrijp ik volkomen, maar taal is kunst, en ik houd van die kunst.