Algemene informatie
Tessa de Loo, De Zoon uit Spanje
©2004, Uitgeverij De Arbeiderspers, Amsterdam-Antwerpen
ISBN 90 295 2817 6
173 pagina's
Genre: Roman
Samenvatting
Pa is oud en ziek en heeft nog maar enkele maanden te leven. Zijn vrouw Ida is al lang geleden omgekomen bij een verkeersongeval. Ze hebben samen vier kinderen: Edwin, Hilde, Frank, en Bardo. Bardo heeft op zijn 19e het ouderlijke huis verlaten en is naar Zuid-Europa vertrokken na een ruzie met zijn vader. Bardo had Floor, pas 17 jaar oud en enige tijd daarvoor nog de vriendin van Edwin, bevrucht. Daardoor kwam Floor bij hen inwonen. Pa had het erg moeilijk met gezichtverlies en vertelde in een ruzie dat Bardo nooit meer terug hoefde te komen. En dat heeft hij ook niet gedaan. Hij zocht geen contact meer met zijn vader, maar sprak zijn moeder soms nog wel. Hoewel Bardo vertrokken was bleef Floor daar wonen en werd getroost door Edwin. Haar zoontje leefde maar één dag en later trouwde ze met Edwin. Ze kregen samen één dochter, Steffie.
Omdat Pa zijn verjaardag waarschijnlijk zijn laatste zal zijn willen zijn kinderen iets speciaals doen. Hilde, wie als enige van de kinderen nog contact met Bardo heeft, stelt voor Bardo uit te nodigen voor een laatste familiereünie. Hoewel Edwin er niet blij mee komt Bardo vanuit Spanje naar zijn vader. Bardo blijkt ondertussen een gezin te hebben en twee zoons. Zijn leefstijl verschilt totaal met de leefstijl van zijn broers en zussen. Hij leefde eerst als muzikant en nu verzorgt hij bomen. Hij ziet het leven als één groot avontuur en reist erg veel omdat hij niet van gebondenheid houdt. Als hij reist, heeft hij ook maar enkele bezittingen op zak en hij gaat waar de wind hem brengt.
Steffie is zwaar onder de indruk van haar oom, maar haar vader, Edwin, stelt zich erg vijandig op. Hij is erg materialistisch ingesteld en vreest natuurlijk dat zijn vrouw weer voor Bardo zal vallen. Floor is op dat moment erg ongelukkig en gebruikt verschillende antidepressiva.
Pa heeft verzorging nodig, maar wil zijn laatste maanden niet in een verzorgingstehuis doorbrengen. Omdat alleen Hilde enkele dagen in de week kan helpen stelt Bardo voor die taak op zich te nemen. Hij heeft alle tijd en kan zo een deel van de verloren tijd met zijn vader inhalen. Dit leek de perfecte oplossing. Bovendien ziet Bardo sterven, net als leven, als een groot avontuur. Hij belooft ook de apparatuur stil te zetten op het moment dat Pa het wil, zodat hij pijnloos kan sterven. Daardoor ziet Pa er minder tegen op en voelt zich een stuk geruster.
Na het feest blijven Bardo en Floor alleen achter. Het oude vuur tussen hen laait weer op, ze bedrijven in de huiskamer de liefde, en voor het eerst in tijden is Floor weer gelukkig. Edwin, ongerust waar zijn vrouw zo lang blijft, gaat naar het huis van Pa terug en treft daar Floor en Bardo beide naakt en slapend aan… voor de tweede keer in zijn leven. Hij wordt woest en loopt weg.
De volgende ochtend belt hij Hilde en Frank vroeg wakker en gaat met hen naar Pa. Daar aangekomen wordt hij net geschoren door Bardo en ziet er zielsgelukkig uit. Edwin is boos op Bardo en er ontstaat een ruzie. Edwin beschuldigt Bardo voor overspel met zijn vrouw en Bardo beschuldigt Edwin voor verwaarlozing van zijn vrouw. Hoewel Frank medelijden heeft met zijn vader doet hij er niks tegen. Halverwege de ruzie komt Floor binnen, maar die maakt het er niet makkelijker op. Edwin eist dat Bardo vertrekt en dat doet hij ook.
Floor besluit Bardo achterna te reizen zodra Steffie klaar is met haar schooljaar. Steffie vindt het een goed idee en wil haar neefjes dolgraag zien. Ze zwijgen daarom beide tegen Edwin. Steffie vindt het wel erg moeilijk haar opa achter te laten, omdat de kans dat hij sterft terwijl ze in Spanje is, vrij groot is.
Op het moment dat ze naar Spanje vertrekken laat Floor een afscheidsbrief voor haar man achter. Daarin schrijft ze dat ze niet meer van hem houdt en naar haar hart moet luisteren.
Pa heeft altijd gesprekken gevoerd met Ida, zijn overleden vrouw. Hij vertelde tegen haar over heel zijn leven en bedacht zelf haar antwoord terug. Hoewel hij eigenlijk niet echt in het hiernamaals gelooft, verteld hij Ida op zijn sterfmoment toch dat hij eraan komt. Helaas stierf hij in een ziekenhuis met kale, witte muren. Hoe lang hij daar heeft gelegen en wie hem verzorgd heeft wordt niet verteld.
Verwerking
Bij het bepalen of dit boek onder literatuur of lectuur valt, heb ik de volgende definities aangehouden:
"Lectuur in de ruime betekenis verwijst naar alles wat gelezen kan worden. Het is dus een
verzamelnaam voor boeken, stripboeken, pamfletten, tijdschriften en kranten. Lectuur in de strikte betekenis is de lagere, populaire vorm van geschreven fictie. De rest van dit artikel behandelt lectuur in deze zin. Lectuur wordt gekenmerkt door eenvoud: simpele verhaallijnen, oppervlakkig getekende personages, weinig vernieuwend in schrijftechniek. In tegenstelling tot de karakters in literatuur, zitten in lectuurstereotypen die altijd oppervlakkig blijven. Ze veranderen niet in het verhaal. De bekendste vormen van lectuur zijn stationsromannetjes met clichématige liefdesverhalen als onderwerp. Lectuur of pulp staat tegenover literatuur. Lectuur wordt soms aangeduid als massaliteratuur, ontsnappingsliteratuur, triviaalliteratuur, amusumentsliteratuur of populaire literatuur. Daaronder vallen dokters-, liefdes-, sciencefiction-, wildwest- en misdaadromans, maar ook vele week- en maandbladen vallen onder deze noemer."
"Literatuur is een evaluatieve term die een waardeoordeel inhoudt. Dit waardeoordeel
varieert naargelang plaats en tijd. De vraag is dus niet zozeer “wat is literatuur?” als “wat
wordt als literatuur beschouwd?”. Het begrip literatuur definiëren draait dus niet zozeer om de term zelf als om de sociaal-culturele achtergrond van degenen die het willen definiëren. Literatuur betekent steeds iets anders naargelang plaats en tijd. Hieronder 5 mogelijke definities van literatuur met daarbij een bedenking:
- literatuur = fictie. Ook niet fictionele teksten worden echter soms als literatuur beschouwd en veel fictionele teksten worden niet als literatuur beschouwd.
- literatuur = bijzonder taalgebruik. Een probleem hierbij is dat bijzonder of te poëtisch
taalgebruik ook in de reclame gebruikt wordt wat het minder bijzonder maakt.
- literatuur = esthetisch, niet-pragmatisch, maar de inhoud is in literaire werken ook van belang.
- literatuur = wat door kenners als literatuur beschouwd wordt.
- literatuur = lezenswaardige teksten"
Een boek wordt literair als het afstand neemt van het normale en toetreedt tot het delicate. Ik denk dat ik met dit 'axioma' de spijker op de kop sla.
In mijn voldoening van het bedenken van het voorgaande, zou ik graag willen beginnen met de analyse van het boek en stel dan ook meteen: De Zoon uit Spanje, geschreven door Tessa de Loo, is ongetwijfeld literatuur.
Verder is bijzonder taalgebruik overvloedig aanwezig in het boek. Je merkt duidelijk dat het een mooie, niet-alledaagse manier van taalgebruik is. Een citaat:
"Alleen heb ik in plaats van een anonieme slapende priester liever een wakkere gesprekspartner op leeftijd, wiens mening ik hoogacht en die me van repliek dient. Iemand die ook van een goed glas houdt, maar toch helder genoeg blijft om op zijn beurt op te biechten wat ook hij in zijn leven in de omgang met anderen liever beter gedaan zou hebben, wanneer hem ene tweede kans was geboden. (…) Want dat we vanaf onze geboorte tot aan onze dood zijn voorbestemd de ene vergissing na de andere te begaan en dat alleen de wil er iets van te leren ons leven zin geeft."
Tot slot is het boek fictief, wordt het door kenners als literatuur beschouwd en is het absoluut lezenswaardig. Dit in combinatie met bovenstaande argumenten plus het feit dat het totaal niet in overeenstemming met de definities van lectuur overeenkomt, maakt dat ik het boek als volwaardig literair beschouw en ik kom dan ook op het volgende eindoordeel:
